Berreskuratu ekitaldi osoa (edo, nahiago baduzu, jatorrizko bertsioa berreskura dezakezu):
PISA txostena argitaratzeak gaitasunen ikaskuntzari buruzko iritzien polarizazioa sortu du. Horregatik, hain garrantzitsua izan da guretzat, Cercle d’Economia Fundazioarekin batera, ELGAko Hezkuntzako zuzendari eta PISA proben sortzaile eta koordinatzaile Andreas Schleicherrekin eta hezkuntza-komunitatearekin bilera bat antolatu ahal izatea. Ezinbestekoa zen joan den abenduan argitaratutako PISA txostenaren emaitzen interpretazioa zuzenean entzuteko aukera izatea. Schleicherren ustez, gaitasunetan oinarritutako ikaskuntza sustatu behar dugu ikasgelan: «kontua ez da ikasleek lehendik dakitena erreproduzitzea soilik. Irakasleek galdera egokiak egin behar dituzte ikasleek arrazoitu dezaten eta ikastetxean ikasitakoa beste testuinguru batzuetan aplika dezaten.
Duela aste batzuk jakin genuen Schleicher, hezkuntza-arloan mundu mailan eragin handieneko pertsona bat, Cercle d’Economiak Bartzelonan egingo zuen Urteko Batzarrera (RCE) joango zela. Orduan, Virolai ikastetxeko zuzendari ohi, Kataluniako Hezkuntza Administratzaileen Europako Foroko (FEAE) presidente eta FEAEko Estatu Kontseiluko kide Coral Regírekin eta Cercle d’Economia Fundazioko presidente, Banco Sabadelleko Administrazio Kontseiluko presidenteorde eta Áreaseko Administrazio Kontseiluko presidente Pedro Fontanarekin hitz egin nuen, Schleicherrekin eta hezkuntza-komunitatearekin bilera bat antolatzeko. Horrela jaio zen “La escuela, el reflejo de la sociedad del futuro”; maiatzaren 23an egin genuen Cercle d’Economian. Adituaren ikuspegia partekatzeko gunea, zenbait pertsonaren esperientziarekin batera; besteak beste, Verónica Sánchez Orpella, Escola L’Horitzóko zuzendaritza-taldeko kidea; Albert Vilalta Riera, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko (UAB) matematikaren didaktikako irakasle eta ikertzailea eta Innovamateko didaktika-taldeko kidea; eta Joan-Ramon Borrell, Bartzelonako Unibertsitateko (UB) Ekonomiako irakaslea eta Premi Ensenyament Fundació Cercle d’Economia sariketako idazkaria.
Ekitaldiaren aurretik, Schleicherrek Bartzelonako Biltzar Jauregiko RCEn egin zuen ”Education as a lever for productivity” mahai-inguruan parte hartu ahal izan nuen, non herrialde ezberdinetako hezkuntzaren arteko konparaketa zehatza egin zuen. «Esan daiteke, kasu askotan, egungo sistemak gure iraganerako prestatzen dituela ikasleak, baina ez etorkizunerako. Hezkuntzak lagundu behar dizu ulertzen zer den garrantzitsua zuretzat, zertan nabarmendu zaitezkeen eta zer behar duen munduak zugandik», aipatu zuen.
Andreas Schleicherren 8 ondorio hezkuntza hobetzeko
PISA probetako zuzendariak zenbait jarraibide eman zizkigun gure hezkuntza-sistema egokitzeko, ikasleak arrazoiketa eta pentsamendu kritikoa gara dezaten prestatzeko helburuarekin. Eta, horrela, beren etorkizunari ahalik eta berme gehienekin aurre egin diezaieten bideratzeko. Jarraian, ikastetxeek zein norabide hartu jakiteko gida gisa balio dezaketen ideia batzuk partekatu nahi ditut zuekin:
1. Ez da nahikoa ezagutza erreproduzitzea; ikasleek bizitza errealean aplikatzen jakin behar dute
Schleicherrek azaldu duenez, PISA proben emaitzetan, ikasle askok zailtasun handiagoak dituzte euren etorkizunerako garrantzitsuagoak diren zereginetan. Katalunian, esaterako, ikasleak ondo moldatzen dira ikasitako edukiak erreproduzitzen, baina zailtasunak izaten dituzte ikasitakoa ezagunak ez zaizkien egoeretara estrapolatzen saiatzen direnean. Bere hitzaldian, Schleicherrek gaitasunetan oinarrituta ikastearen garrantzia azpimarratu du ikasleak biharko erronkei aurre egin diezaieten prestatzeko: «ikasleek esperimentuak egin eta erronka ezezagunei aurre egiteko gai izan behar dute, irakasleengandik zuzenean erantzunak jaso beharrean».
2. Gutxiago gehiago da: gauza gutxiago sakonago irakastea
Schleicherren ustez, «gauza gutxiago irakatsi behar ditugu, baina sakonago». Horrela bakarrik ziurtatuko dugu gure ikasleek kontzeptuak ulertzen dituztela. Bai Katalunian, bai Espainian, ikasle guztiak gutxieneko mailara iristea lortu dugu, baina oso gutxi iristen dira emaitzen kurbaren maila gorenera. Izan ere, Ara egunkariak egindako elkarrizketa batean, Schleicherrek nabarmendu duenez, «Kataluniako ikasleek gauza gehiegi eta ez oso sakon ikasten dituzte. Hemengo ikasgela batzuetan, 17 edo 18 matematika-problema irakasten dira ikasgai bakarrean; Japonian, berriz, inoiz ez dute ideia bat baino gehiago lantzen ikasgai bakoitzeko. Horrela, kilometro bateko luzera baina arra bateko sakonera baino ez duen ikaskuntza transmititzen dugu. Nahi duzun ezagutza guztia pila dezakezu, baina, oinarriak ez badituzu, ez dizu ezertarako balioko».
3. Pentsamendu kritikoa, trebetasunen garapena eta hazkunde-pentsamoldea sustatzea ikasleengan
Gizarteak jada ez ditu pertsonak bere ezagutzagatik saritzen, ezagutza horrekin egiteko gai direnagatik baizik. Horren haritik, irakasteko errazak diren gauzak digitalizatzeko eta automatizatzeko errazenak ere badirela azaldu zuen PISAren aitak. Hori dela eta, 2025eko PISA probetan Interneterako sarbidea onartuko dela iragarri du (El Periódico), ikasleek behar duten informazioa eskura dezaten eta onak izan daitezen, ahalik eta modurik onenean nola erabili pentsatzen.
Hobetzeko, sakontasunik gabeko edukiak pilatu beharrean, arreta handiagoa jarri behar dugu gure ikasleek beren etorkizunerako gaitasun giltzarriak gara ditzaten, hala nola behaketa, aurkikuntza, ideiak lotzea eta problemak ebaztea. Izan ere, haiek nola hobetu ikusteko, PISA probek planteatzen dituzten problema matematikoen analisia eta emaitzak irakurtzea ere gomendatzen dizuet, Matematikaren didaktikan doktore eta UOCeko irakasle Laura Morerak egina.
PISAren datuek ere erakusten dute ikasleek normalean pentsatzen dutela bizitzan arrakasta norberaren adimenaren araberakoa dela; horixe gertatzen da Katalunian, adibidez. Funtsezkoa da ikasleen artean hazkunde-pentsamoldea sustatzea, ahalegin eta dedikazioarekin beren gaitasun maximoa lor dezaketela ikus dezaten.
4. Ikasleen beharrei erantzutea beren gaitasun maximoa lortzeko
«Badakit eskualde- eta nazio-mailan eztabaida handia egon dela eskola publikoen, eskola pribatuen, eskola onen eta ez hain onen eta abarren arteko eskola-errendimenduaren aldakortasunari buruz. Egia esan, Kataluniako eskola-errendimenduaren aldakortasunaren % 15ek baino ez du zerikusirik ikastetxearekin. Aldaeraren zatirik handiena ikastetxe bakoitzaren barruan gertatzen da, eta, normalean, oharkabean pasatzen da», adierazi zuen Schleicherrek. Datu horiek ikusita, argi dago ikastetxeek askoz gehiago erantzun behar dietela ikasle bakoitzaren behar indibidualei.
Morerak ekitaldiari buruzko hausnarketakbiltzen dituen artikuluan dio ezinbestekoa dela irakasleek beren ikasleak gehiago eta hobeto ezagutzea haiei laguntzeko. Ezin dugu jarraitu curriculum bera ikasle guztiei forma berean irakasten. Schleicherrek azpimarratu du hezkuntza-arrakasta ez datzala denek emaitza berdinak lortzean, baizik eta ikasle bakoitzak bere gaitasun maximoa lortzean; horrela, arrakasta testuinguru sozioekonomikotik bereiztea lortuko da. «Sarritan aukera bakarra duzu bizitzan: irakasle on bat eta ikastetxe on bat aurkitzea. Eta tren hori galtzen baduzu, bizitzan dena zure aurka joango da, hezkuntza ona izan gabe ez duzulako lan onik edo laguntza sozialeko sarerik lortuko», nabarmendu du Schleicherrek El País egunkariari egindako elkarrizketa batean.
5. Irakaskuntza intelektualki erakargarria den lanbide bihurtzea
Schleicherrek gehien nabarmendu zuen hezkuntza-sistema hobetzeko gakoetako bat irakasle-lanbidea intelektualki erakargarria izatea izan zen. Eta ezinbestekoa da irakasleek hezkuntza-sisteman aldaketak sor ditzaketela sentitzea. Elkarlaneko kultura sustatu behar dugu haien artean: beste ikaskide batzuk behatu, eskolak elkarlanean diseinatzea, edo ikasgelatik kanpo ikasleekin denbora pasatzea, haiek ezagutzeko eta hobeto lagundu ahal izateko.
6. Gehitu arrazoitzea eta gutxiago errepikatzea
Verónica Sánchezek azpimarratu du ez dela hain garrantzitsua ikasleek erantzun egokia aurkitzen jakitea, horretara nola iristen diren baizik. Eta hemen irakasleak funtsezko eginkizuna du, ikasleen ikasketa-prozesuan gidari gisa jokatuz, galdera onak eginez eta arrazoiketa eta ideien lotura bultzatuz. «Zientzia erlijioa balitz bezala irakasten dugu, ikasleei teoria zientifikoak sinesten irakasten diegu eta ariketa asko ematen dizkiegu praktikatzeko. Zientzia ez da lehendik dakiguna erreproduzitzea, dakiguna zalantzan jartzea baizik», azpimarratu du Schleicherrek.
El País egunkariko elkarrizketan, Schleicherrek zera azaltzen du: «kuriositatea, espiritu kritikoa, bultzatu behar da; ikasleek euren proiektuak eta ideiak izan behar dituzte, baita esperimentatzeko gune bat ere».
7. Irakasleen etengabeko prestakuntza sustatzea
Beti pentsatu izan dut ikasteak zerbait konstantea izan behar duela, inoiz ez lortutako helburua. «Lehen, lan bat egiteko ikasten genuen. Gaur egun, ikastea da lana», adierazi zuen Schleicherrek. Eta irakasleek etengabe trebatu behar dute ikasleak forma eraginkorrenean gidatu ahal izateko eta gero eta aldakorragoa den errealitatera egokitu ahal izateko.
Irakaslearen papera eta denboraren banaketa birplanteatu behar dugu. Ikasle bakoitzari denbora zehatza eskaintzeko gai izan behar du, harreman sendoak garatuz eta beren etorkizunari eta helburuak lortzeko egunero lan egiteko moduari buruz hausnartzen lagunduz .
8. Hezkuntza-komunitate osoa inplikatzea eta ikerketa ikasgelara eramatea
Puntu hauek guztiak ezin dira gauzatu hezkuntza-komunitate osoa inplikatu gabe. Prozesu eraldatzaile honetan gizarte osoa inplikatu behar dugu. Familiek ekarpen handiak egin behar dizkiote hezkuntza-komunitateari.
Ezin dugu ahaztu ezta ere matematikaren didaktikako ikerketa ikasgelara transferitzea. Horren haritik, Albert Vilaltak nabarmendu du hori dela egungo erronka handietako bat. «Ezinbestekoa da lehen lerro daudenak, irakasleak, adi egotea mundua nola aldatzen den. Ikasgelan giro ona sortu behar dute, eta ikaskuntza mundu errealarekin lotu», azpimarratu du Schleicherrek. Horrela bakarrik prestatu ahal izango ditugu ikasleak etorkizunerako.
Zin-zinez gomendatzen dizuet Schleicherren aurkezpena eta egin genuen mahai-ingurua ikustea. Ezinbestekoa da hezkuntzaren bilakaerari buruzko elkarrizketa sustatzen duten guneak sortu ahal izatea. Gazteak heztean, haien etorkizunean pentsatu behar dugu, eta ez iraganean.
